Tekst Katechizmu Kościoła Katolickiego wyjaśnia, że dusza osoby, która umiera w stanie łaski Bożej (czyli pojednana z Bogiem i ludźmi), ale - na skutek wielości zła wyrządzonego na ziemi - potrzebuje jeszcze oczyszczenia, zanim będzie mogła bez lęku oglądać bezpośrednio Boga, trwa w stanie nazywanym czyśćcem.

            Prawdą jest, że nazwa „czyścieć" nie pojawia się na kartach Pisma Świętego ani razu. Weszła ona do języka religijnego najprawdopodobniej w VI wieku po Chrystusie, aby oddawać sens tego, co dzieje się z duszami oczekującymi nieba. Faktem jest natomiast, że szereg fragmentów biblijnych, także utrwalonych w Ewangelii wypowiedzi Chrystusa, prowadzi do wniosku o istnieniu jakby „duchowej poczekalni" w drodze do nieba oraz o potrzebie modlenia się za zmarłych. Pan Jezus przestrzega na przykład: Pogódź się od razu ze swoim przeciwnikiem, póki jesteś z nim w drodze [na ziemi], aby ten przeciwnik nie wydał cię sędziemu, a sędzia strażnikowi, i abyś nie został wtrącony do więzienia. Tak, zapewniam cię, nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza (Mt 5, 25-26). Chrystus mówi w tych zdaniach o karze za grzechy, ale na pewno nie ma myśli stanu piekła. O nim wypowiada się wielokrotnie jako o stanie wiecznym. Tutaj zaś zakłada możliwość wyrwania się z tego odbywania pokuty, po tym jak dusza naprawi wyrządzone przez siebie szkody - „odda ostatni grosz". Jak to może zrobić? Modlitwą pośród palenia się ze wstydu za swoje grzechy i zaniedbania. Kiedy już dostatecznie oderwie się, „zniechęci" do tego co było na ziemi złem pod płaszczykiem dobra, jest gotowa do trwania w stanie nieba. Modlitwy i odpusty ofiarowane na ziemi za zmarłych można porównać do wpłat dobra na ich duchowe konta, które przyspieszają proces gromadzenia zasług przed Bogiem, a tym zmniejszają lęk przed Nim i otwierają drogę do nieba.